در حال گذراندن تجربه‌ای شگفت هستیم. همه ما ایرانیاناحساس غریبی داریم. نوروز» که بزرگترین جشن مهرورزی و شادی ماست، امسال به سببشیوع کرونا، صورت دیگری پیدا کرده است. نوروز» هنگامهٔ باهم بودن است و کرونا مارا از یکدیگر» جدا ساخته
این وضع شاید بهانه مناسبی باشد که اندکی در باره دیگری»درنگ کنیم.
در بحران کرونا باید از دیگران» دور باشیم و از خود درمقابل آنها مواظبت کنیم. خطر ابتلا به بیماری، باعث شده که با دقت و وسواس بهدیگری» بنگریم.اما دیگری» همیشه این‌گونه نیست و حتی در همین شرایط بحرانی برای رهاییاز بحران، چشم به دیگرانی» دوخته ایم که درمان کنند و دارویی برای بیماری بیابند.پس هر چه هست در دایره دیگران»یم. دیگری» هم بهشت من است و هم جهنم من، هم دردمهست و هم درمانم. دیگری» از شگفت‌آورترین موضوعاتی است که هر کس به گونه‌ای آن رادرک و تجربه می کند.
دیگری» در هزار چهره ظاهر میشود و بر من تأثیرات متفاوتیمی گذارد.
منهمواره در دایره‌ای سیر می‌کنم که دیگری» با من است و همه احوال، احساسات، افکارو رفتارهایم نسبتی با او دارد.
حال می‌توانیم به وجوه دیگری از نسبت‌داری با دیگری»بنیدیشیم. نسبت من با دیگری» تابع چه اموری است؟ در چه شرایطی و با چهزمینه هایی دیگری» باعث آرامش و شادی و مهربانی من می شود و چرا و چگونه دیگری»باعث ناآرامی و خشم و پرخاش و ستیزه‌گری من؟ این گونه پرسشها را به صورتهای مختلفمی‌توان پیش برد و مایه‌ای برای تفکر قرار داد. اما در اینجا بگذارید این رشته رابه شرایط امروز ایران پیوند دهیم.
کرونا نگاه ما به جسمِ دیگریِ» مبتلا را حسّاس کرده، اما لازماست که این تجربه را به تجربه بنیادی‌تری تبدیل کنیم و به دیگری» با تماموجوه و مراتبش بنگریم.
بگدارید پرسشها را کمی ملموستر کنیم. چرا آمار طلاق ومشاجرات خیابانی اینقدر زیاد است؟ چرا سیل مهاجرت از ایران به روندی عادی تبدیلشده است؟ چرا فضای وسایل ارتباط جمعی، به خصوص رسانه‌های اجتماعی مقابله‌جویانه ودیگرستیزانه» است؟ چرا به محض هر رویداد جدیدی صف کشی و جدال آغاز میشود؟ چراپرخاش و تمسخر و دشنام رواج دارد؟ چرا فضای ذهن و فکر ما اینقدر درگیر چالش‌هاست؟چرا در هر رویدادی اغلب در جستجوی دیگری»های مقصر،توطئه‌گر و جنایتکارند؟….
آیا این شرایط عادی است؟ آیا از این وضع گریزی نیست؟
تجارب تاریخ معاصر جهان نشان داده که قدرتِ ملتها نسبت مستقیمیبا هم‌گرایی، وفاق و تاب‌آوری در مقابل تفاوت و اختلاف دارد. اگر جز این باشد،روندها به سوی افزایش تقابل و خشونت پیش خواهد رفت. شرایط امروز جهان، به خصوصخاورمیانه مقتضی حساسیت نسبت به نحوه رفتار با دیگری» است. قرار گرفتن درچرخه خشونت بزرگترین بلای بیشتر کشورهای جهان است. در کشورهای مبتلا به رفتارهایستیزه‌آمیز باید به فکر راههای خروج از چرخه خشونت و مقابله‌جویی بود. چطور می‌توانرفتارهای ستیزه‌آمیز و خشونت‌بار را به رفتارهایی تبدیل کرد که باعث مفاهمه،نوعدوستی و مشارکت شود؟ باید این‌گونه پرسشها را بارها و بارها و در موقعیت‌هایمتفاوت تکرار کرد.
در شرایط ناشی از بحران کرونا از یکدیگر» دوریم و درنزدیک شدن به دیگری» احتیاط می‌کنیم. می‌توانیم این وضع را بهانه‌ای قرار دهیمو به نحوه نسبتی که با دیگران» داریم ژرفتربیندیشیم. دراین صورت شاید وقتی که این شرایط به پایان رسید و دوباره به هم نزدیک شدیم، بادقّت بیشتری به دیگری» بنگریم. نه تنها به جسم دیگری» بلکه به دیگری» با تمامیوجوه و آثارش. از اکنون به این بیندیشیم که چطور می‌توانیم در کنار یکدیگر» زندگیکنیم، در حالی که از خشم و نفرت خالی باشیم. چطور می‌توانیم آرامتر به یکدیگربنگریم؟ چطور می‌توانیم تفاوت و اختلافهای یکدیگر» را برتابیم. چطور می‌توانیمرقابت کنیم اما در دام خشونت نیفتیم؟ چطور می‌توانیم بنویسم و سخن گوییم، امانوشته و سخن‌مان خالی از نفرت باشد و موجب برافروختن و برانگیختن دیگران» نشود؟چطور میشود به جامعه ای آرامتر، امیدوارتر با همبستگی بیشتر رسید؟
نوروز بزرگترین جشن ملی ما ایرانیان است و ما همراه باتحول در طبیعت، تحول در خویشتن را درخواست می‌کنیم. می‌توانیم سال نو را بادرخواست تحوّل در نحوهٔ نسبت‌مان با دیگران» آغاز کنیم. می‌توانیم برای تقویتمهرورزی و شفقت، با یکدیگر اتفاق کنیم.
ما می‌توانیم یکدیگر» را بیشتر دریابیم.
۲۸ اسفند ۱۳۹۸
علی اصغر مصلح
درباره این سایت